پرتقال کوکی (A Clockwork Orange)

پرتقال کوکی (به انگلیسی: A Clockwork Orange) فیلمی است از استنلی کوبریک، محصول سال ۱۹۷۱ شرکت برادران وارنر و برگرفته از رمانی کوتاه با همین نام از آنتونی برجس. این فیلم از تصاویر خشن و ناراحت‌کننده استفاده می‌کند تا روان‌پریشی، گروه‌های بزهکار جوان و دیگر موضوعات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در بریتانیای پادآرمان‌شهر آینده نشان دهد. الکس (مالکوم مک‌داول)، نقش اصلی فیلم، یک بزهکار جامعه‌گریز باجذبه است که علایقش عبارتند از موسیقی کلاسیک (خاصه بتهوون)، تجاوز و چیزی است که در فیلم «فراخشونت» نامیده می‌شود. او رهبری یک گروه خلاف و لات (پیت، جورجی و دیم) را بر عهده دارد که آن‌ها را Droogies یا Droogs (به معنی رفیق است و از کلمهٔ روسیِ друг گرفته شده‌است) خطاب می‌کند. وقایعی که فیلم شرح می‌دهد عبارتند از قانون‌شکنی‌های وحشتناک آن گروه خلافکار، دستگیری الکس و استفاده از روش بحث‌برانگیز «شرطی‌شدن روانی» برای بازپروری او. الکس بیشتر فیلم را با زبان ندست (به انگلیسی: Nadsat) روایت می‌کند که یک زبان موقعیتی (به انگلیسی: Register) منشعب از زبان‌های اسلاوی (به ویژه روسی)، انگلیسی و اسلنگ کاکنی رایمینگ (به انگلیسی: Cockney rhyming slang) است.

آنتونی برجس نوشته‌است که عنوان داستان اشاره به یک اصطلاح قدیمی در زبان کوکنی دارد که می‌گوید: “as queer as a clockwork orange”. از آنجائی که برجس مدتی را در دفتر جامعه بریتانیائی مالزی مشغول به خدمت بوده، وی گمان می‌کرد که از این عبارت می‌شود به عنوان استعاره‌ای برای انسان عروسک خیمه‌شب‌بازی مکانیکی (کوکی) بهره برد. Orang در زبان مالزیایی به معنای انسان است. بدین ترتیب نام این رمان و فیلم را می‌شود «انسان کوکی» بیان داشت.

موسیقی متن پرتقال کوکی ترکیبی از موسیقی‌ها است که بیشتر شامل گزیده‌هایی از موسیقی کلاسیک و قطعه‌های ساخته‌شده با استفاده از ترکیب‌کنندهٔ مُهگ (به انگلیسی: Moog synthesizer) اثر وندی کارلوس بود. پوستر بسیار مشهور پرتقال کوکی هم اثر فیلیپ کاسل با طرحی از بیل گُلد است.

هنگام اکران این فیلم در انگلستان به خاطر تقلید برخی از جوانان از کارهای شخصیت اول فیلم (الکس)، کارگردان فیلم از پخش آن در انگلستان جلوگیری کرد و این فیلم در انگلستان پس از مرگ کارگردان اکران عمومی شد.

tt0066921