مغول اعظم (Mughal-E-Azam)

مغول اعظم (هندی: मुग़ल-ए-आज़म) فیلمی حماسی تاریخی به کارگردانی کی. آصف است که در سال ۱۹۶۰ در هند منتشر شد. از بازیگران آن می‌توان به پریتویراج کاپور، مدهوبالا، دورگا کوته، ودیلیپ کومار اشاره کرد. داستان فیلم رابطه عاشقانه ممنوعه شاهزاده سلیم مغول (که به امپراتور جهانگیر تبدیل شد) و انارکالی، رقصنده درباری را دنبال می کند. پدر سلیم، امپراتور اکبر، این رابطه را تائید نمی کند و همین موضوع منجر به جنگ بین پدر و پسر می شود.

در واقع ایده ساخت فیلم پرهزینه مغول اعظم در سال 1944 آغاز شده بود، زمانی کی . آصف نمایشنامه ای به نام انارکلی ( که در سال 1922 توسط امتیاز علی تاج نمایشنامه نویس نوشته شده بود) را خواند که داستانش در دوره سلطنت امپراتور اکبر (1556-1605) میگذشت. در ابتدا تولید این فیلم با تاخیر و مشکلات مالی مواجه شد. قبل از شروع فیلمبرداری اصلی آن در اوایل دهه 1950، این پروژه چندین سرمایه گذار را از دست داده بود و در طول ایده پردازی این فیلم چندین بار تغییر بازیگران را تجربه کرد. فیلم مغول اعظم در زمان خود پر هزینه ترین فیلم هندی تمام دوران ها بود به طوری که بودجه ساخت سکانس مشهور رقص مدهوبالا با آهنگ “پیار کیا تو درنا کیا” (چرا بترسیم وقتی عاشق شدیم؟) از بودجه ساخت بسیاری از فیلم های زمان خودش بیشتر بود. این سکانس بر خلاف فیلم اصلی که سیاه و سفید بود، تمام رنگی ضبط شده است. موسیقی متن این فیلم با الهام از موسیقی کلاسیک و فولکلور هندی شامل 12 آهنگ است که توسط خواننده مشهور لتا منگیشکر به همراه محمد رفیع، شمشاد بیگم و باده غلامعلی خان خواننده کلاسیک صداگذاری شده است و اغلب در میان بهترین آهنگ های تاریخ سینمای هند یاد می شود.

مغول اعظم تا آن زمان بیشترین اکران را در بین هر فیلم هندی داشت و مخاطبان اغلب تمام روز را برای تهیه بلیت در صف می ایستادند. این فیلم که در 5 آگوست 1960 اکران شد، رکوردهای باکس آفیس را در هند شکست و به پرفروش ترین فیلم هندی تبدیل شد، امتیازی که برای 15 سال حفظ کرد. جوایز اعطا شده به این فیلم شامل یک جایزه ملی فیلم و سه جایزه فیلم فیر در هشتمین دوره جوایز فیلم فیر است. مغول اعظم اولین فیلم هندی سیاه و سفیدی بود که به صورت دیجیتالی رنگی شد و اولین فیلمی بود که در هر زبانی دوباره اکران شد. نسخه رنگی که در 12 نوامبر 2004 منتشر شد، یک موفقیت تجاری بزرگ نیز بود.

این فیلم به طور گسترده‌ای به عنوان نقطه عطفی در ژانر خود در نظر گرفته شده است و منتقدان این فیلم را به خاطر عظمت و توجه به جزئیات، و بازی بازیگرانش (به ویژه مدهوبالا، که نامزد دریافت جایزه فیلم فیر برای بهترین بازیگر زن شد) تحسین می‌کنند. محققان سینما از نمایش فیلم مغول اعظم به عنوان مضامین ماندگار استقبال کرده اند، اما صحت تاریخی وقایع فیلم مشخص نیست.

فیلم در ۵ اوت ۱۹۶۰ اکران شد، رکوردهای گیشه در هند را شکست و به پرفروش‌ترین فیلم هندی در تمام ادوار تبدیل شد، رکوردی که به مدت ۱۵ سال حفظ کرد. از جمله افتخارات این فیلم دریافت یک جایزه ملی فیلم و سه جایزه فیلم‌فیر از هشتمین دوره جوایز فیلم‌فیر است.

در جای جای این فیلم فرهنگِ پارسی به چشم می‌خورد. برای نمونه در بخشی از این فیلم فالی از دیوان حافظ گرفته می‌شود و به پارسی نیز خوانده می‌شود.

tt0054098